Güneş enerjisi, güneşin çekirdeğinde yer alan füzyon (hidrojen gazının helyuma dönüşmesi) süreci ile açığa çıkan ışıma enerjisi anlamına geliyor. Güneş, yaklaşık 3,9x10²⁶ W güç yayan yenilenebilir enerji kaynağı olarak biliniyor. Güneşten yayılan bu enerjinin çok az bir miktarı dünyaya ulaşıyor. Atmosferin dış yüzeyindeki her metrekareye ise ortalama bin .367 W güç düşüyor. Güneş, atmosfere gelen bu ışımanın genellikle X ışınlarından ve ultraviyole ışınlardan oluşan bir kısmını emerken bir kısmını ise direkt olarak yansıtıyor.

Güneş Enerjisi Potansiyelimiz

Ülkemiz, coğrafi konumu nedeniyle önemli bir güneş enerjisi potansiyeline sahip. Ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2 bin 741 saat iken, ortalama yıllık toplam ışınım değeri ise 1.527,46 kWh/m² olarak belirtiliyor.

Bölgelere Göre Toplam Güneş Radyasyonu kWh/m²

Türkiye’de Güneş Enerjisinin Uygulama Alanları Nelerdir?

Güneş ışınları yardımıyla elektrik üretiliyor, aydınlatma ve su ısıtma ihtiyacı gideriliyor. Hem düşük maliyetli hem de oldukça verimli bir enerji kaynağı olan güneş enerjisinin kullanım alanı iki kısma ayrılıyor. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Pasif Güneş Sistemi: Güneş enerjisi kullanılarak geliştirilmiş olan en eski sistemlerden biri olarak biliniyor. Binaların ısınma ihtiyacının giderilmesi kapsamında oluşturulduğundan söz etmek mümkün.
• Aktif Güneş Sistemi: Aktif güneş sistemleri sayesinde elektrik üretimi ile ısıtma ve soğutma ihtiyaçları karşılanıyor.

Türkiye’de en çok pasif güneş sistemi kullanılıyor. Pasif güneş sistemi kullanılarak konutlar ve seralar ısıtılırken, tahıl gibi zirai ürünler kurutuluyor. Aktif güneş sistemleri kapsamında yer alan güneş kolektörleriyle de su ısıtma işi yerine getiriliyor. Güneş kolektörleri oldukça kolay bir şekilde kurulduğundan, pek çok evin su ısıtma ihtiyacının karşılanmasında yoğun olarak kullanılabiliyor.

Tüm bu kullanım alanlarına ek olarak güneş pilleri de Türkiye’de güneş enerjisinin yoğun olarak kullanıldığı bir diğer alan olarak öne çıkıyor. Güneş pilleri sayesinde otoyollar ve deniz fenerleri aydınlatılıyor.

Türkiye’de Güneş Enerjisinin Kullanımı Hangi Düzeydedir?

Türkiye’de yaygın olarak konutlardaki suyun ısıtılması amacıyla güneş enerjisinden yararlanıldığı gibi, bu işlem güneş kolektörleri sayesinde yerine getirilebiliyor. Özellikle Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi’ndeki konutlarda güneş kolektörlerine sıklıkla rastlanılıyor. Bu nedenle de Türkiye’de güneş kolektörü üretimi yapan pek çok firma mevcut. Yapılan piyasa araştırmalarının sonucuna göre, 1 yıl içindeki güneş enerjisi üretim hacmi 750 bin metrekare. Bu miktarın bir kısmı ihtiyaçların giderilmesi için kullanılırken, bir kısmı da ihraç edilerek gelir kaynağı yaratılıyor.

Güneş kolektörlerine ek olarak, güneş enerjisinin bir diğer kullanım alanı olarak güneş panelleri görünüyor. Güneş panelleri sayesinde güneş enerjisi elektriğe dönüştürülüp depo edilebiliyor. Depolanan elektrik enerjisi merkeze uzak olan veya konumu gereği elektrik enerjisinin kolaylıkla iletilemediği bölgelerde kullanılıyor. Bu gibi coğrafi yönden elverişsiz olan konumlara elektrik enerjisi iletmenin daha yüksek maliyetli olması sebebiyle, güneş panelleri sıklıkla tercih edilen oldukça iktisatlı bir seçenek oluşturuyor

Güneş hücrelerinin bir araya getirilmesi ile güneş modülleri meydana geliyor. Günümüzde elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanılan güneş modüllerinin yüzey alanları 2,1 metrekare ve güçleri ise 675 Wp değerlerine ulaşmış durumda. Güneş modüllerinin bir araya getirilmesi ile birlikte yüksek güçlerde güneş panelleri ve güneş elektrik santralleri (GES) tesis edilebiliyor. Günümüz teknolojileri ve kurulumun şekline (sabit sistem, güneşi takip eden sistemler) bağlı olarak, 13-25 dönüm büyüklüğündeki bir alana 1 MWe kapasitesinde GES kurulabiliyor. Özellikle, binaların çatı ve cephelerine kurulan GES’ler ile ihtiyaç duyulan elektrik enerjisi tüketim noktalarında üretilebiliyor.

Türkiye’de güneş enerji santrallerinin sayısı gün geçtikçe artıyor. TEİAŞ tarafından 2022 Aralık ayında açıklanan rapora göre, güneş enerjisinde kurulu güç 9.425,4 MW’tır. Bu seviye toplam kurulu gücün yaklaşık olarak yüzde 9,8’ini güneş enerji santrallerinin oluşturduğunu gösteriyor. Toplam 9.425,4 MW kurulu güce sahip olan güneş enerjisi santrallerinin 7,956,6 MW’ı lisanssız olarak üretim yaparken, 1.468,8 MW’lık kısmı lisanslı olarak üretim yapıyor.

Güneş enerji santrallerinin değerlemesi SPK tarafından verilen gayrimenkul değerleme lisansına sahip makine mühendisleri tarafından yapılıyor. Makine değerlemede; pazar yaklaşımı (emsal karşılaştırma) yöntemi, maliyet yaklaşımı yöntemi ve gelir yaklaşımı yöntemlerinden faydalanarak doğru sonuca ulaşılıyor.

Firmaların; tesislerine yeniden değerleme yaptırmak istemelerinde en önemli etkenlerden biri, geçen süre içinde muhasebe kayıtlarında yer alan değerler ile gerçeğe uygun değer arasında farkların oluşması. Örnek vermek gerekirse; 2020 yılında solar panellerin fiyatı watt başına 0,25-0,30 USD seviyelerinde iken, 2023 yılı itibarı ile bu rakam 0,50-0,60 USD seviyelerine ulaştı.

Şirket birleşmelerinde veya ayrılmalarında, santrallerin finansal kiralamalara konu olmasında gerçeğe uygun değerin tespiti önem arz eden konuların başında geliyor.