Deprem, dünyamızda ve ülkemizde sürekli kendini tekrar eden bir doğa olayı olarak karşımıza çıkıyor. Deprem felaketlerinin yarattığı acı tablo, bu gerçeğin çok ciddiye alınması gereken bir durum olduğunu her seferinde yüzümüze vuruyor.

Bilim insanları deprem anı, süresi, şiddeti, konumu için uzun yıllardır yoğun çalışmalar yapsa da henüz tam anlamıyla net bir bulguya ulaşılamadı. Ancak yapılan çalışmalar neticesinde geçmişten günümüze yaşanan deprem felaketleri, fay hatları ve konumları dikkate alınarak yaklaşık zaman dilimleri hakkında fikirler beyan ediliyor. Bilim insanlarının bu çalışmalarının yanında gerekli önlemleri almak, zararı en aza indirmek ve süreci yönetmek için de hepimize birçok görev düşüyor.

Ülkemizde ve dünyada yerleşim alanlarının yer seçimleri, yapı inşaat kaliteleri ve uygunluğu hakkında yapılan çalışmalar çok büyük önem taşıyor. Bu alanda şehir plancılığı, mimarlık, peyzaj mimarlığı, inşaat mühendisliği gibi ön plana çıkan meslek gruplarının yanında söz konusu kararlara uyulmasını ve uygulanmasını sağlayan, vatandaşlarla koordineli olarak çalışması gereken yöneten ve karar veren mercilerin de rolünün büyük olduğunu söyleyebiliriz. Planlamalar ve uygulamalar doğru yapılmış olsa da yaşanan deprem felaketinden sonra yerleşim alanlarında daha güvenli bölgelere, acil durumlarda kullanılabilecek boş alanlara ihtiyaç duyuluyor. Yerleşim alanlarında planlanan yeşil alanlar da bu ihtiyaç için kullanılabilen en uygun alanlar olarak karşımıza çıkıyor. Peki, bu alanları en etkili ve verimli bir şekilde nasıl kullanabiliriz?

Dünyada çok sayıda uygulanmış örneği de mevcut olan “deprem parkları” işte tam da bu durumlar için çözüm oluyor. Deprem parkları, depremin yaratacağı olumsuz etkilerden kaçarak toplanma, sığınma ve yapıların kullanılamayacağı durumda barınma gibi temel yaşamsal ihtiyaçların karşılanmasına yönelik kullanılabilecek açık ve güvenli alanlardır.

Deprem parkları ile kent planlarının tasarlanırken ve yer seçimi yapılırken, fay hattı üzerinde olmaması, güvenli, doğal afetlere karşı korunaklı, yerleşim yerlerinden ulaşımı kolay konumda seçilmesi en önemli konulardan biri. Deprem parklarının afet anında zarar görmemesi, işlevsel ve hemen kullanılabilir olması için yerleşim alanındaki en uygun yerlerin seçilmesi büyük önem taşıyor.

Özellikle 1. derece deprem bölgesinde olan yerleşimlerde, her mahallede 1 deprem parkı olmasının, deprem derecesine göre büyük/ küçük ölçekli yeşil alanların planlanmasının ve tasarlanmasının hem olası deprem felaketinden sonra hem de gündelik hayatta çok büyük faydalar sağlaması beklenir.

Peki, deprem parkında neler olmalı ve deprem parkları hangi özelliklere sahip olmalı?

Yapılan deprem parkı uygulamalarını incelersek ve yaşanan deprem felaketleri neticesinde ortaya çıkan ihtiyaçlar dahilinde düşünürsek, olması gerekenleri şöyle sıralayabiliriz;

• Kolay ulaşım: Deprem parkları için ulaşımı kolay bölgeler seçilmeli,
• Enerji: Jeneratör ve güneş enerjisi ile çalışan elektrik altyapısı ve aydınlatma sistemi bulunmalı,
• Güvenlik: Deprem sonrası yaşanabilecek güvenlik problemleri için bekçi kulübeleri olmalı,
• Ses ve görüntü sistemi: Yapılacak duyurular için gereken merkezi ses ve görüntü sistemleri yer almalı,
• Toplanma ve kayıt alanları: Kayıp kişilerin bulunabilmesi için toplanılan, ayrıca kayıp bildiriminde bulunulabilecek alanlar planlanmalı,
• Kesintisiz internet ağı ve iletişim merkezi: Güncel bilgilerin alınması, gerekli ihtiyaçların bildirilmesi ve toplanabilmesi için kesintisiz internet erişimine sahip olması,
• Spor tesisleri ve açık alanlar: Gerekli durumlarda acil yardım hastanesi ve çadırların kurulabilmesi için spor tesisi alanları ve boş yeşil alanların planlanması,
• Hijyen bölgeleri: Temizlik ihtiyacının karşılanabilmesi için çok sayıda WC, duş, çamaşır ve bulaşık yıkama yerleri olmalı,
• Depolama alanları: Deprem sonrası kazı çalışmaları için gereken teçhizat, stoklanabilir su ve gıda malzemeleri, battaniye, soba vs. gibi ekipmanların, çadır kurulumu için gerekli brandaların saklanabileceği; depolama alanı olarak kullanılabilecek bölümler bulunmalı,
• Çocuk oyun alanları: Yaşanan felaket sonrası çocukların psikolojik olarak daha iyi hissedebilecekleri ve sosyalleşebilecekleri ortamı sağlamak amacıyla çocuk oyun alanları yer almalı,
• Sevkiyat alanları: Boş otopark alanları, rampalar kurularak gelecek yardım malzemelerinin indirilmesi ve gerekli alanlara dağıtımı için alanlar planlanmalı,
• Çöp toplama alanları: Kirlilik yaratmayacak şekilde tasarlanacak ve ulaşımı araçlar tarafından kolay sağlanabilecek çöp toplama alanları olmalı,
• Helikopter pisti: Acil durumlar için kara ulaşımının zor olabileceği durumlarda helikopterlerin inebileceği boş alanlar yer almalı,
• Flaşörler; Kuvvetli flaşör ışıkları sayesinde deprem sonrası yön kavramını yitiren depremzedeler için yön bulmalarına yardımcı olacak yüksek ve kuvvetli flaşörler bulunmalıdır.

Ayrıca, acil durumlarda morg olarak kullanılabilecek buz pateni sahaları, gerekli durumlarda mezarlık olarak kullanılabilecek boş yeşil sahalar da deprem parkları bünyesinde değerlendirilebilir.

Elbette önceliğimiz depreme ve tüm doğal afetlere karşı dayanıklı yapıların inşa edilmiş olması, yerleşim bölgelerinde yer seçimlerinin ve şehir planlarının doğal afetler dikkate alınarak yapılması ve planlamasıdır. Ancak hem yaşam kalitesine katkı sağlayan hem de doğal afetlerde tüm ihtiyaçlara karşılık verebilecek şekilde tasarlanan yeşil alanların, deprem parklarının ülkemizde ve tüm dünyamızda uygulanması eminim ki birçok felaketin de zararını azaltmaya katkı sağlayacaktır. Biz de bu projelere önem verip benzer projeler geliştirirsek sadece kendi çevremiz için değil, tüm dünyada ihtiyaç anında kullanılabilecek çevre ve insan dostu alanlar yaratmış olmaz mıyız?